Experts: concept eigendom niet toepasbaar op persoonsgegevens

Het concept van eigendom is niet geschikt om toe te passen op persoonsgegevens van burgers en consumenten, zo stelt een panel van juridische experts dat op verzoek van het ministerie van Binnenlandse Zaken bij elkaar kwam. Aanleiding voor het inschakelen van het expertpanel was een toezegging van toenmalig staatssecretaris Knops van Binnenlandse Zaken om te onderzoeken wat de meerwaarde kan zijn van het hanteren van het eigendomsbegrip voor persoonlijke gegevens.

Het aangekondigd onderzoek kreeg de vorm van een deskundigenpanel, dat afgelopen oktober bij elkaar kwam. “De uitkomst daarvan is kort samengevat, dat persoonsgegevens van een burger of consument niet als eigendom zijn te beschouwen. Een privaatrechtelijke borging van zeggenschap over persoonsgegevens levert de burger niet meer houvast op, dan de AVG en het publiekrecht of consumentenbeschermingsrecht kunnen bieden”, zo stelt staatssecretaris Van Huffelen van Digitalisering in een brief aan de Tweede Kamer.

Volgens de experts is het concept van eigendom om meerdere redenen niet geschikt om toe te passen op persoonsgegevens. Zo zijn goederen aan een ander over te dragen. Bij zeggenschap over persoonsgegevens is dat niet het geval. “Het is ondenkbaar en onwenselijk dat een betrokkene de zeggenschap over zijn persoonsgegevens aan een ander kan overdragen en vervolgens dus niets meer te zeggen zou hebben over zijn of haar gegevens”, zo staat in een verslag van het expertpanel.

Ook stellen de experts dat de vraag wanneer iets een persoonsgegeven is, afhankelijk is van de
context en de betekenis die aan een gegeven op een bepaald moment gegeven wordt. Hierdoor
kunnen gegevens die eerst geen persoonsgegevens waren dit later alsnog worden, en andersom. Volgens de experts is er niet één alomvattende oplossing om de positie van de burger of consument rond de verwerking van zijn persoonsgegevens te versterken.

Wel doen de experts aanvullende suggesties voor manieren om de zeggenschap over persoonlijke gegevens sterker te verankeren, bijvoorbeeld door het stimuleren en verbeteren van mogelijkheden voor burgers om met collectieve actie juridisch in actie te komen tegen AVG-overtredingen. Van Huffelen merkt op dat er in Nederland voldoende juridische mogelijkheden zijn om collectieve acties te voeren ook bij onrechtmatige verwerking van persoonsgegevens. Wel vindt erop dit moment een onderzoek plaats of een ‘processenfonds’ uitkomst kan bieden om de financiering van collectieve acties te vergemakkelijken.